Nieuwe Kunst
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Nieuwe Kunst, ook bekend als Art Nouveau of Jugendstil, is een internationale kunststroming die zich tussen circa 1890 en 1914 manifesteerde, met kenmerken als organische en asymmetrische vormen, natuurlijke motieven en het gebruik van nieuwe materialen zoals ijzer en glas.
Omschrijving
Deze vernieuwingsbeweging in architectuur en toegepaste kunsten ontstond als reactie op de historiserende stijlen van de 19e eeuw, zoals neogotiek en neorenaissance. Nieuwe Kunst streefde naar een 'Gesamtkunstwerk' waarbij verschillende disciplines, zoals architectuur, interieurontwerp en kunstnijverheid, werden samengebracht. De stijl kenmerkt zich door vloeiende lijnen, gestileerde plantmotieven, asymmetrie en decoratieve elementen geïnspireerd op de natuur. Naast decoratie speelden ook kleuren en gebogen vormen een belangrijke rol. Materialen zoals gietijzer, glas, keramische tegels, mozaïek, sgraffito en glas-in-lood werden veel toegepast. De stroming uitte zich in architectonische ontwerpen van gebouwen, maar ook in interieurs, meubels en gebruiksvoorwerpen. Bekende voorbeelden van architectuur zijn het Hôtel Tassel in Brussel van Victor Horta en Casa Batlló van Antoni Gaudí in Barcelona.
Benaming en Varianten
De term 'Jugendstil' is afkomstig van het Duitse tijdschrift 'Die Jugend' (vanaf 1896). In België, Frankrijk en de Angelsaksische wereld wordt vaker de term 'Art Nouveau' gebruikt, terwijl 'Jugendstil' meer gekoppeld is aan Duitsland en Oostenrijk. In Nederland wordt naast 'Art Nouveau' ook de vertaling 'Nieuwe Kunst' gebruikt voor de Nederlandse uitingen van de stijl. Spotnamen zoals 'slaoliestijl', 'vermicelli- of spaghettistijl' kwamen ook voor, waarbij 'slaoliestijl' verwijst naar een affiche van Jan Toorop uit 1893.
Kenmerken
Kenmerkend voor Nieuwe Kunst zijn onder meer plantaardige motieven zoals bloemen, bladeren en stengels, vaak gestileerd. De stijl is uitbundig, sierlijk en asymmetrisch. Golvende en vloeiende lijnen, waaronder de 'zweepslaglijn', zijn typerend. Naast de florale ornamentatie zijn er ook lineaire en geometrische varianten binnen de Jugendstil. Ook het gebruik van lichte (verblend)steen en gekleurde, geglazuurde banden gaf gebouwen een kleurig aanzien.
Vergelijkbare termen
Jugendstil
Gebruikte bronnen: